Żubry należą do podrzędu przeżuwaczy posiadających żołądek wielokomorowy.
Wstępnie przeżuty pokarm wędruje do pierwszej komory - żwacza. W żwaczu znajduje się duża ilość bakterii, pierwotniaków i grzybów. Drobnoustroje te przekształcają substancje zawarte w roślinach na białko mogące być strawione przez żubra oraz lotne kwasy tłuszczowe wchłaniane przez ścianę żwacza. Zrywanie i początkowe połykanie roślin przebiega dość szybko. Zaletą tego jest skrócenie czasu przebywania na otwartej przestrzeni i zmniejszenie potencjalnego niebezpieczeństwa grożącego ze strony drapieżników.
Gdy żwacz wypełni się dostatecznie, żubry szukają bezpiecznego miejsca i tam najczęściej leżąc, dochodzi do drugiej fazy jedzenia, polegającej na powtórnym przeżuciu pokarmu. Częściowo sfermentowana treść żwacza, dzięki drugiemu przedżołądkowi - czepcowi, wraca porcjami do jamy gębowej. Żubry żują, ruszając żuchwą na boki. Powtórnie przeżuty pokarm trafia do ksiąg, gdzie następuje odwodnienie treści. Ta przechodzi do trawieńca, w którym zachodzą właściwe procesy trawienia.
Skład pokarmu żubrów to w:
- 67 % rośliny zielne, trawy i turzyce
- 33 % pokarm pochodzenia drzewiastego (kora, gałęzie, liście)
95 % czasu żerowania to żerowanie na runie leśnym . Na zgryzanie liści i młodych pędów przeznaczają 3 % czasu żerowania, na spałowanie (obgryzanie) gałęzi poświęcają 2 % czasu, głównie wczesną wiosną.
Żubry preferują otwarte przestrzenie: łąki, polany lub zręby. Żerując na runie leśnym, nigdy dłużej nie pozostają w tym samym miejscu, co umożliwia regenerację roślinności.
Dieta żubra obejmuje 454 gatunki roślin. Żubr przyczynia się do rozsiewania licznych roślin dzięki zjawisku zwanym endozoochorią. Nasiona w roślinach, które połknął żubr, przechodzą nieuszkodzone przez cały przewód pokarmowy. Wydalone, kilka dni później w innym miejscu, umożliwiają roślinom rozprzestrzenianie się na nowe siedliska.
W mroźne i śnieżne zimy żubry muszą być dokarmiane. Żubry przychodzą do paśników pod koniec listopada i w grudniu. W kilkunastu karmidłach wykłada im się siano i niewielkie ilości roślin okopowych Pod koniec zimy dla urozmaicenia diety podaje się ściętą osikę , którą chętnie obgryzają.
Celem dokarmiania jest zapewnienie dobrej kondycji zwierząt oraz zmniejszenie niekorzystnego oddziaływania żubrów na las.
Celem dokarmiania jest zapewnienie dobrej kondycji zwierząt oraz zmniejszenie niekorzystnego oddziaływania żubrów na las.
Żubry przy stogu siana (fot.Małgorzata Karczewska)
Żubry zaspakajają pragnienie, pijąc wodę z olsów , zagłębień i rowów lub w zimie jedząc śnieg. Obecnie poziom wód gruntowych w Puszczy Białowieskiej uległ obniżeniu, co doprowadziło do wyschnięcia większości olsów, a bezśnieżne i mroźne zimy są przyczyną całkowitego zamarzania płytkich zbiorników, co zmusza żubry do korzystania ze sztucznych zbiorników wody (np. przeciwpożarowych).