Żubr jest najlepszym przykładem, jak człowiek może zniszczyć przyrodę, a zarazem jak może jej pomóc.
Obecnie żubr chroniony jest na mocy Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880) o ochronie przyrody oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. (Dz.U. 2016 poz. 2183) w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.
Ochrona żubra rozpoczęła się już za panowania Zygmunta Starego. W 1529 roku w Statutach Litewskich (stanowiących prawo obowiązujące na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego) przewidywano bardzo surowe kary dla kłusowników.
Statuty litewskie strona tytułowa drukowanej wersji z 1744 roku.
Fragment opisujący karę pieniężną za zabicie żubra bez zgody króla.
W 1803 roku, gdy Polska znalazła się pod zaborami, car Aleksander I wydał dekret zabraniający polowań na żubry bez jego pozwolenia. Za złamanie zakazu groziły wysokie kary, z karą śmierci włącznie.
Po odzyskaniu niepodległości żubr został uznany za gatunek ściśle chroniony na mocy specjalnego rozporządzenia Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z dnia 12 października 1938 roku (Dz.U. 1938, nr 84, poz. 568).
Treść Rozporządzenia o ochronie żubra z 1938 roku.
Od 1952 roku objęty został ochroną gatunkową (Dz.U. 1952, nr 45, poz. 307)
Od 1966 roku znajduje się w Czerwonej Księdze wydawanej przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i Jej Zasobów (IUCNNR) oraz we wszystkich czerwonych księgach krajów, na terenie których występuje.
W 1984 na 16. Sesji Zgromadzenia Ogólnego Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCNNR) w Madrycie, w ramach Komisji Ochrony Zwierząt, utworzono grupę ekspertów Bison Specialist Group, której przewodniczącym został prof. Zdzisław Pucek z PAN w Białowieży. Obecnie przewodniczącym BSG na Europę jest prof. dr hab. Wanda Olech-Piasecka z SGGW w Warszawie.
Żubr podlega również „Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk”, sporządzonej w Bernie, 19 września 1979 roku.
To, że możemy podziwiać dzisiaj żubra i oglądać go w jego naturalnym środowisku, jest bez wątpienia zasługą Polski i Polaków.